‘9/11’: Vinoba Bhave’s boodschap voor vrede en harmonie

Hoewel ‘9/11’ als datum vaak geassocieerd wordt met dood en verderf vanwege de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten, kan dezelfde datum ironisch genoeg ook als inspiratiebron dienen voor een boodschap van vrede en harmonie. Zo werd op 11 september 1895 de Indiase denker Vinoba Bhave geboren, die in zijn leven een poging waagde om mensen dichter bij elkaar te brengen.

De aanslagen van 11 september 2001 hebben voor een hoop tumult gezorgd binnen en buiten de Verenigde Staten. Spanningen tussen religieuze bevolkingsgroepen zijn sindsdien enorm opgelopen, waarbij de scheidslijn tussen moslims en niet-moslims helaas steeds concretere vormen begonnen aan te nemen. In dit artikel zal ik ingaan op het religieus-spirituele gedachtegoed van de Indiase vrijheidsstrijder, sociaal activist en spirituele leerling van Mahatma Gandhi (1869–1948), Vinoba Bhave (1895–1982), die onze blik op ‘9/11’ zou kunnen doen veranderen.

De invloed van religie en Gandhi op Bhave’s leven

Vinoba Bhave werd geboren op 11 september 1895 in een Brahmaanse familie in het dorp Gagoda (in de hedendaagse deelstaat Maharasthra, India). Al op jonge leeftijd kwam Bhave in aanraking met religie, waarbij zijn moeder, Rukmini Devi, een enorme invloed zou hebben op zijn religieuze gedachtegoed. Zo zong Devi verschillende hindoe devotionele liederen aan haar zoon en vertelde zij hem diverse verhalen over hindoe heilige figuren en tradities. Hieruit volgde dat de Bhagavad Gita de belangrijkste bron van inspiratie vormen voor Bhave’s gedachtegoed.

Op 21–jarige leeftijd stopte Vinoba Bhave met het volgen van onderwijs, het zogeheten college-onderwijs, voor een spiritueel zoektocht. Bhave’s spirituele zoektocht was gericht om hindoe religieuze teksten te bestuderen, het Sanskriet te bestuderen en voor te bereiden om als een asceet door het leven te gaan in Benaras (hedendaags Varnasi).

Hierna zou Vinoba Bhave naar het Himalaya-gebied in het Noorden van het subcontinent gaan om te mediteren. Echter het lot verliep anders. Bhave las in de krant speeches en artikelen van Mahatma Gandhi en was zodanig onder de indruk dat hij besloot zijn koers te wijzigen. Hij vertrok naar de deelstaat Gujarat in het Westen van India om zich aan te sluiten bij Gandhi voor de onafhankelijkheidsstrijd. Uiteindelijk zou Bhave enorm beïnvloed worden in zijn denken en handelen door Gandhi.

Vinoba Bhave werd een van Mahatma Gandhi’s meest vertrouwde discipelen en wordt tot op de dag van vandaag getypeerd als de spirituele leerling van Gandhi. Dit is niet helemaal zonder reden, Gandhi benoemde Bhave als dé vertegenwoordiger voor de geweldloze individuele burgerlijke ongehoorzaamheid in 1940. Evenals Sarojini Naidu (1879–1949) was Bhave actief bij Gandhi’s Quit India movement. Voor zijn politiek activisme werd Bhave tussen 1923 en 1942 zes keer gearresteerd en kreeg hij een gevangenisstraf opgelegd voor vijf jaar.

Een inclusief religieus-spirituele boodschap

Vinoba Bhave was meertalig. Zijn moedertaal was het Marathi. Daarnaast was hij vloeiend in Sanskriet, Hindi, Urdu en de Engelse taal en had hij had een goed begrip van het Arabisch. Bhave’s interesse om verschillende religieuze tradities oprecht beter te begrijpen, is terug te zien in zijn inspanningen bij het vertalen, becommentariëren en samenvatten van religieuze geschriften. Zo vertaalde en becommentarieerde hij de Bhagavad Gita van het Sanskriet naar het Marathi en het Hindi.

Tijdens zijn jaren in de gevangenis, las hij het werk Nabiyun ke Kisse (Verhalen van de Profeten; in het Arabisch bekend als Qisas al-Anbiya) in het Urdu en bestudeerde hij de Koran in het Engels en het Arabisch. Bhave wilde het Arabisch leren om de diepere betekenis van de Koran beter te begrijpen en die kon volgens hem niet gepakt worden vanuit de Engelse vertalingen van en commentaren op de Koran (McDonough, 1994: 117; in Hindi, Kaalindi, e.d., 2009: 18–19).

Vinoba Bhave las niet alleen, hij schreef ook en ook dat deed hij in meerdere talen. Zo heeft hij een werk geproduceerd met als titel The Essence of Quran, waarbij de originele versie de kopjes in het Marathi waren en de passages uit de Koran in het Arabisch. In 1962 volgde een nieuwe versie, uitgebracht door de uitgeverij Sarva Seva Sangh-Prakashan, waar de kopjes vertaald werden in het Engels door ‘vrienden van uitgeverij’ en de Engelse vertaling van de Koran door Mohammad Marmaduke Pickthall (Glorious Quran) gebruikt werd voor het vertalen van passages uit de Koran (Bhave, 1962: 2).

The Essence of Quran is niet een vertaling van of een commentaar op de Koran, maar kan gezien worden als een catalogus op de Koran. Vinoba Bhave probeerde met dit werk verschillende thema’s thematisch te ordenen, waarbij hij geen verdere uitleg gaf. De woorden in de Koran zouden voor zich spreken. Op eenzelfde manier heeft Bhave een werk geproduceerd met als titel The Essence of the Christian Teachings, gericht op het Nieuwe Testament. Welke vertaling van de Bijbel Bhave gebruikte is niet te achterhalen bij het lezen van dit boek. Ook heb ik geen herziene drukken gevonden die meer informatie kunnen verschaffen over de achtergrond van het boek.

Hoewel The Essence of Quran en The Essence of the Christian Teachings laten zien dat Vinoba Bhave zich verdiepte in en inspanningen heeft geleverd om de religie van ‘de ander’ te begrijpen, geven deze publicaties nog niet direct een inzicht in Bhave’s religieus-spirituele gedachtegoed. Om de lezer een beeld te geven van Bhave’s religieus-spirituele gedachtegoed zal ik mij daarom richten tot een ander werk, Islam ka Paigaam (De Boodschap van Islam, in Hindi/Urdu).

Islam ka Paigaam is een boek gebaseerd op Vinoba Bhave’s percepties van islam in de meest brede zin van het woord. Het boek bevat twaalf hoofdstukken waarin onderwerpen naar voren komen als Bhave’s perceptie van de moslim profeet Mohammed en zijn studie van de Koran en de Arabische taal. Daarnaast bevat het boek ook informatie over de wijze waarop Bhave de Gita te vergelijken vindt met de Koran en hoe Bhave Hindoeïstische termen en concepten vertaalt, uitlegt en vergelijkt met Islamitische termen en concepten.

Hoewel het niet duidelijk is in hoeverre het werk Islam ka Paigaam in eerste instantie geschreven werd door Vinoba Bhave zelf or later gebundeld werd door anderen als een boek met aantekeningen, quotes en commentaren van Bhave, lijkt het erop dat het boek tot stand is gekomen door zijn leerling en metgezelf, Baalvijay. Baalvijay heeft ook de introductie van Islam ka Paigaam geschreven. De versie van het werk Islam ka Paigaam die ik heb gebruikt voor dit artikel en mijn onderzoek, dateert van 2009. Eerdere publicaties van het boek waren en zijn bij mij tot dusver nog niet bekend.

Twee punten in het boek waaruit de lezer kan opmaken hoe Vinoba Bhave over religie in het algemeen en islam in het bijzonder dacht, is als volgt samen te vatten: Bhave zag religie als bron van inspiratie voor het leven en droeg een inclusief religieus-spirituele boodschap uit. Bhave geeft bijvoorbeeld aan dat de essentie van religie is samen te vatten in Satya (Waarheid), Prem (Liefde) en Karuna (Compassie) en dat verschillende religieuze tradities deze boodschap uitdragen. Zijn inclusieve religieus-spirituele boodschap is terug te zien wanneer Bhave het heeft over de wijze waarop figuren uit verschillende religieuze tradities (o.a Rama, Krishna, Buddha, Jezus en Profeet Mohammed) religie praktiseerden. Bhave noemde zichzelf ook wel de ‘Apostel van alle Religies’. Opvallend is bijvoorbeeld hoe Bhave de profeet Mohammed als inspiratiebron ziet en hem op een respectvolle manier keer op keer benoemt, bijvoorbeeld met Vibhuti, (Grootheid), Mahaapurush (een Groot Man) of Muhammad Saahab (Meneer Muhammad). De boodschap van Bhave was dat het verbinden van mensen, begint met het verdiepen in de religieuze tradities en geschriften van ‘de ander’. Met andere woorden, wederzijds begrip begint met het openstaan voor ‘de ander’ en het willen en kunnen verdiepen in ‘de ander’.

Bhave’s geboortedag als inspiratiebron voor vrede en harmonie

Hoewel ‘9/11’ als datum vaak geassocieerd wordt met dood en verderf vanwege de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten, kan dezelfde datum ironisch genoeg ook als inspiratiebron dienen voor een boodschap van vrede en harmonie wanneer we voor die dag kijken naar de Indiase denker Vinoba Bhave, die geboren werd op 11 september 1895. Bhave was een Indiase vrijheidsstrijder, sociaal activist en spirituele leerling van Gandhi, die in zijn leven een poging waagde om mensen dichter bij elkaar te brengen. De boodschap die Bhave ons mee zou geven, met name in een tijd van polarisatie en angst is: verdiep in ‘de ander’ om verbonden te worden met elkaar en zodoende wederzijds begrip te realiseren.

Bronnen

• Bhave, V. (1962). The Essence of Quran.
• Varnasi: Sarva Seva Sangh Prakashan.
• Kaalindi. (2009). Islam ka Paigaam.
• Wardha: Paramdham Prakashan (in Hindi).
• McDonough, S. (1994). Gandhi’s Responses to Islam. New Delhi: D.K. Printworld (P) Ltd.
• https://www.mkgandhi.org/vinoba/vingndhi.htm (Geraadpleegd op dinsdag 4 september 2018).
• http://www.brais.ac.uk/conferences/brais-conference-2018/brais-2018-programme (Geraadpleegd op dinsdag 4 september 2018).