Wereldwijd bekend van de succesvolle Shopaholic-reeks en negen losse romans, Sophie Kinsella is het boegbeeld van het genre chicklit. Aan de hand van ‘Can you keep a secret?’ verkent Deborah Klaassen wat er schuilgaat achter de façade van feromonen, antifeministische stereotypes en luchthartige humor. En wat ze aantreft is verbazend.
‘Can you keep a secret?’ (2004) is de 11e roman van Madeleine Wickham (née Townley), de vrouw achter het pseudoniem Sophie Kinsella. Wil je genieten van de hilarische ontmoeting, heimelijke verleiding, hartverscheurende misverstanden en zoetsappige verzoening van een vlotte jonge vrouw en een mysterieuze man? Dan stelt dit boek niet teleur. Maar Wickham studeerde Politics, Philosophy & Economics in Oxford. Voor mij reden om wat dieper te graven en te onderzoeken wat zich onder de oppervlakte van deze lichtvoetige romance verschuilt. En wat blijkt? ‘Can you keep a secret?’ is een hardcore feministisch manifest, inclusief praktisch advies voor zakelijk succes.
Thema & Ontwikkeling
Het hoofdthema van de roman kun je al opmaken uit de titel: geheimen bewaren. De hoofdpersoon, Emma Corrigan, begint met een duidelijke positie ten opzichte van het hoofdthema: ze heeft een hele waslijst aan geheimen. Haar Kate Spade-tas is nep, ze houdt van zoete sherry, weet niet waar NATO voor staat, draagt g-strings die niet lekker zitten, is nog nooit echt verliefd geweest en heeft gelogen op haar CV. Geheimen die ze nooit met iemand zou delen. Tot ze tijdens een turbulente vlucht in een onstelpbare woordenwaterval alles opbiecht aan de vreemdeling die naast haar zit. En dat blijkt de volgende dag Jack Harper te zijn, de wereldberoemde CEO van het bedrijf waar ze werkt als marketingassistent. Je kunt wel raden naar de spanningen die dat oplevert.
Op aanraden van Jack, die al haar geheimen en twijfels kent, besluit Emma om haar relatie met de ogenschijnlijk perfecte Connor af te breken. Al snel volgen twee ongemakkelijke dates met de Jack, en de onwaarschijnlijke liefde tussen de marketingassistent en de CEO bloeit op. Emma staat er perplex van: hij is geïnteresseerd in haar, ondanks al haar eigenaardigheden. Of misschien juist wel omdat hij alles van haar weet? Door omstandigheden wordt Emma vurig voorstander van totale openheid en eerlijkheid. Voetje voor voetje neemt ze afscheid van de geheimen die ze bewaart voor haar beste vriendin, haar familie en zelfs haar ex Connor. Persoonlijke ontwikkeling: check. Maar het venijn zit in het epiloog:
‘It’s amazing what a different person I am these days. It’s like… I’ve been transformed. I’m a new Emma. Far more open than I used to be. Far more honest. Because what I’ve really learned is, if you can’t be honest with your friends and loved ones, then what is life all about?
The only secrets I have nowadays are little essential ones. And I hardly have any of those. I could probably count them on the fingers of one hand. I mean, just off the top of my head…’ (Kinsella, 2006, p. 373)
Is haar houding genuanceerder geworden? Ze zegt van wel, maar wat volgt op dit citaat is een lijst van maar liefst 10 geheimen. Meer dan ze op een hand kan tellen, dus meer dan ze dacht. En de concrete geheimen waar ze het over heeft zijn van precies hetzelfde kaliber als de geheimen bij de opening van het boek – ze vindt het nieuwe kapsel van haar moeder maar niets, toen ze naar een kaart van Londen keek dacht ze dat de M25 een rivier was, toen Jack vroeg waar ze aan dacht zei ze ‘oh niets’, terwijl ze namen aan het verzinnen was voor hun toekomstige kinderen. Heeft ze dan niets geleerd?!
Emma is niet de enige met geheimen. Zoals het een goede roman betaamt, worstelen ook de andere personages met het hoofdthema. Haar beste vriendin, Lissy, is succesvol advocaat maar houdt geheim dat ze haar jeugddroom najaagt en leert dansen. Jack blijkt een groot, liefdadig geheim te hebben. Zeker in vergelijking met de geheimen van deze twee andere personages zijn de geheimen van de protagonist bijzonder onbenullig. En dat werpt de vraag op: wat zeggen Emma’s geheimen over haar? Ze brengt dit zelf in een ruzie met Jack ook ter sprake:
‘ “You don’t know me!” I cry angrily before I can stop myself. “Jack, you may know a whole load of random facts about me. But that doesn’t mean you know me!” ‘ (Kinsella, 2006, p. 186)
Dat wordt op dit moment niet verder uitgediept, maar een dag later komt Jack erop terug:
“Maybe I’ll make millions one day, like you,” I say.
“Is that what you want?” asks Jack. “To make millions?”
“Absolutely!” I’m uncertain whether he’s teasing or not. “Billions, preferably.”
“I’m serious. What does Emma Corrigan want out of life? Money? Fame? Security?”
“Happiness, I suppose. Doing what I want to be doing. Feeling I’ve made my mark on the world.”
A promotion, I add silently. And thinner thighs would be nice.
(Kinsella, 2006, p. 213)
‘What does Emma Corrigan want out of life?’
Eén vraag, vijf verschillende antwoorden. Dat duidt erop dat ze zoekend spreekt. De vraag overvalt haar en ze heeft geen antwoord klaar. Emma weet niet wat ze van het leven wil, maar is al begonnen met praten. Volgens mij stuiten we hier op de kern van het boek, het grootste geheim dat Emma van zichzelf verborgen houdt: wat wil ze echt, en wat zegt dat over haar? Laten we iets aandachtiger naar de verschillende antwoorden kijken.
‘Happiness, I suppose.’
Emma en Jack gaan er niet dieper op in wat ‘happiness’ voor haar betekent. In het slot van Sapiens verkent Yuval Noah Harari de mogelijke perspectieven op dit lastige begrip.
Happiness kan gedefinieerd worden als een subjectieve genotservaring (van korte of lange duur), veroorzaakt door het juiste serotonine-niveau in ons lichaam (Yuval, 2015, p. 425 – 437). Het kan ook geïnterpreteerd worden als zingeving (Yuval, 2015, p. 437 – 439), of als een Boeddhistische gelatenheid ten opzichte van alle emoties – zowel negatieve als positieve (Yuval, 2015, p. 439 – 443). Happiness kan op uiteenlopende manier geinterpreteerd worden, maar Emma laat in het midden wat ze ermee bedoelt. Door de toevoeging ‘I suppose’ is dit antwoord ook niet bepaald overtuigend.
‘Doing what I want to be doing.’
Haar tweede antwoord is een cirkelredenering. Als “wat Emma wil” de variabele X is, dan luidt de vraag: “Wat is X?”, en het antwoord “X doen.” Samengevat: “X = X doen”. De redenering zegt meer over “doen” – namelijk dat het inhoudelijk blijkbaar niets toevoegt – dan over de inhoud van X. Dat Emma gebruik maakt van deze drogreden is opnieuw een aanwijzing dat ze de kern van de vraagt probeert te omzeilen.
‘Feeling like I’ve made my mark on the world.’
Maar welk stempel? De vrouw met een nep designer-tas en g-strings die niet lekker zitten, de vrouw die niet weet waar NATO voor staat en nog nooit verliefd is geweest – wat wil zij voor stempel op de wereld drukken? Daar geeft het hele boek geen antwoord op.
‘A promotion.’
Dit zegt Emma niet, maar denkt ze wel. Terwijl ze al in de openingsscène van het boek ten strijde trekt om een carrièrestap af te dwingen. Al voor ze Jack ontmoet. En ze blijft consistent voor een promotie blijft vechten.
Er wordt gehint naar verschillende redenen waarom ze die wil. Dit is haar derde poging tot een carrière, ze wil niet opnieuw falen. Ze heeft een financiële schuld die ze moet terugbetalen. Ze wil de goedkeuring van haar ouders terugwinnen van haar nicht Kerry. Wat er ook gebeurt, haar verlangen om promotie te maken is een drijfveer die Emma al het hele boek met zich meedraagt. Al voor ze Jack Harper leert kennen. En wanneer ze aan het eind – spoiler alert! – haar promotie krijgt, is ze buitenproportioneel trots. Geheim nummer 8: ‘I know I have to stop giving out my “Emma Corrigan, Marketing Executive” card to everyone I meet, but I just can’t help it.’ (Kinsella, 2006, p. 213)
Heeft deze drijfveer – carrière maken – iets te maken met de enorme aantrekkingskracht die Emma voelt ten opzichte van haar baas? Ze is voor het eerst ‘in love’. Maar hebben die vlinders in haar buik misschien meer te maken met haar carrièrekansen, dan met Jack? Is haar liefdesleven ondergeschikt aan haar carrière? Is ze genadeloos genoeg om haar ‘perfecte vriendje’ Connor te dumpen en met haar baas aan te pappen, om het te maken als businessvrouw?
‘And thinner thighs would be nice.’
De waarheid over jezelf onder ogen zien is pijnlijk. Pijnlijker dan de te kleine g-strings. Dus zelfs in de beslotenheid van haar eigen gedachten voelt Emma de drang om het kiempje van deze waarheid onder te sneeuwen met een grapje. ‘Wat wil Emma Corrigan echt in het leven? Slankere dijen.’ Ook deze poging om de ernst van het voorgaande te bagatelliseren, maakt het alleen maar duidelijker: Emma zal nergens voor terugdeinzen om hogerop te komen in haar carrière, maar ziet deze kille waarheid over zichzelf liever niet onder ogen.
De moraal van het verhaal
Volgens mij raken we hier vluchtig aan het grootste geheim van het hele boek: dat ze een kille carrièrevrouw is die nergens, maar dan ook nergens, voor terugschrikt om zich te bewijzen in de zakenwereld. En zelfs in de epiloog, wanneer Emma zowel Jack als de felbegeerde promotie in de wacht heeft gesleept, is ze zich niet bewust dat ze dit geheim voor zichzelf bewaart. Sterker nog, ze verbloemt het opnieuw met onbenullige geheimen.
Emma’s ambitie én geheimzinnigheid daaromtrent worden rijkelijk beloond met een promotie en een aantrekkelijke, exorbitant rijke man. De moraal van het verhaal: dames, wees genadeloos ambitieus, maar houd geheim waartoe je bereid bent om te krijgen wat je wilt. En vanuit zakelijk perspectief is dat tweede eigenlijk helemaal niet zulk vreemd advies. Je niet in de kaarten laten kijken is een beproefde onderhandelingstactiek.
De vraag: Can you keep a secret?
Het antwoord: Ja, dat kan Emma.
Oordeel: De verheerlijking van Emma’s genadeloze ambitie maakt dit ogenschijnlijke niemendalletje tot een bikkelhard feministisch manifest.
Bronnen
- Kinsella, S. (2006) Can you keep a secret?. 4th ed. New York: Bantam Dell.
- Yuval, N.H. (2015) Sapiens, A Brief History of Humankind. London: Vintage.
Geef als eerste een reactie