Zelfboeken te over, maar wat maakt iemand nu succesvol? Een bespreking aan de hand van het Engelstalige zelfhulpboek van Angela Duckworth, Grit, the power of passion and perserverance, door Martine Berenpas.
Zelfhulpboeken zijn populair. Van eerste hulp bij opvoeden tot hoe je een die leuke partner kan vinden: overal is wel een boek voor. En dan met name een boek met to-the-point strategieën en tips die ervoor zorgen dat je je doel bereikt. Je doel bereiken is succesvol zijn. En dat willen we allemaal.
Toch lukt het (?lang?) niet iedereen om succesvol te zijn. Ik ken mensen die de gewilde carrière niet hebben gekregen, mensen die niet de relatie hebben die ze zouden willen en mensen die aan de zijlijn staan te wachten op kansen die maar niet komen. Wat maakt dat de ene persoon wel succesvol is en de ander niet?
Passie en doorzettingsvermogen
Angela Duckworth is haar hele loopbaan al gefascineerd door deze vraag. Als wiskundelerares ontdekte ze dat haar beste studenten niet altijd diegene waren met de hoogste intelligentie. Duckworth promoveerde later op de factoren die succes bepalen. Verrassend genoeg is het vaak niet intelligentie dat succes verklaart, maar passie en doorzettingsvermogen. De combinatie van passie en doorzettingsvermogen noemt Duckworth grit. Grit is, in tegenstelling tot intelligentie of talent, niet aangeboren maar kan geleerd worden. De ultieme boodschap die Duckworth daarmee geeft, is dat succes niet toevallig is, maar het resultaat is van hard werken en focus. Het ultieme maakbaarheidsideaal.
Het klinkt aantrekkelijk, Duckworth’s theorie van grit. Heb je nog geen succes? Geen nood, het bekent enkel en alleen dat je harder moet werken en dat je je beter moet focussen op je doel. Als je nog geen succes hebt, ben je gewoon niet gritty genoeg.
Om goed in te schatten hoe gritty je bent, kun je online een test doen. Iemand die zich niet af laat leiden door andere projecten, die hard werkt, tegen tegenslag kan en zich voor lange tijd kan committeren aan op het doel dat gesteld is, scoort het hoogste op de grit-schaal.
Grit als het antwoord
De boodschap van Duckworth is niet alleen motiverend, maar ook bijzonder hoopvol. Als succes immers voornamelijk afhankelijk is van mijzelf, dan heb ik er dus zelf controle over. En bij het uitblijven van succes, dan heb ik gewoon onvoldoende grit getoond. Want dat is niet iets van een dag of een week, maar een levenslange taak:
“Grit is sticking with your future. Day in day out. Not just for the week. Not just for the month. But for years. And working really hard to make that future a reality”.
Zou succes daarom maar voor enkelen zijn weggelegd? En wat is het doel eigenlijk van deze levenslange marathon van de gritty persoon? Gaat het om het succesvol bereiken van het doel om vervolgens te berusten in het feit dat de taak is volbracht? Of zal de succesvolle persoon gritty moeten blijven en zijn hyperarbeid moeten volhouden zodat hij succesvol blijft? Niets is immers pijnlijker van de succesvolle persoon die aan lagerwal raakt. Angst om te verliezen wat je hebt is daarmee ook een bijzondere goede motor voor grittyness.
Het is tegenwoordig bijna onmogelijk om los te komen van carrière-angst, stelt Alain de Botton in een van zijn TED-talks. De Botton noemt als één van de oorzaken van deze angst het heersende snobisme dat ervoor zorgt dat wij allemaal bang zijn onvoldoende mee te tellen als we niet succesvol zijn. Een snob is iemand “who takes a small part of you and uses that te come to a complete vision of who you are”. Snobisme is de eendimensionale benadering van het leven, waarin het leven wordt gereduceerd tot een simpele schaal van kenmerken die toetsen in welke mate jouw leven het leven waard is.
En dat is nou precies de boodschap van de hyperkapitalistische samenleving, meent Jean-Paul Galibert in zijn boek Suicide et Sacrifice (2012). In onze samenleving is hyperarbeid de norm geworden en “de laatste kans om te overleven en de enige kans om gewaardeerd te worden” (2012:15).
Dat is de meest verontrustende keerzijde van de theorie van Duckworth: als succes maakbaar is, dan betekent dat het uitblijven van succes met name aan jezelf te danken is. Iemand die laag scoort op de grittyness-schaal en waarbij succes uitblijft is daarmee automatisch een ‘loser’. De correlatie tussen het maakbaarheidsideaal en een laag zelfvertrouwen wordt daarmee pijnlijk duidelijk.
Limieten bereikt?
Natuurlijk willen we allemaal succesvol zijn en natuurlijk willen de meeste mensen hard werken om het doel te bereiken waarin ze echt geloven. Intrinsieke motivatie om iets te doen vergemakkelijkt het proces, zorgt ervoor dat je beter met tegenslagen om kan gaan en is een belangrijke voorwaarde om flow te ervaren. Maar focus, concentratie en aandacht op een bepaald doel is ook gelimiteerd: de gemiddelde concentratieduur ligt tussen de 15 en 45 minuten. Onze hersenen hebben van nature ‘denkpauzes’ nodig om optimaal en effectief te kunnen functioneren.
Jammer genoeg geeft Duckworth nauwelijks aandacht aan deze limitatie van ons biologisch systeem. Zij heeft met name hard werken op het programma en lijkt rustpauzes te zien als een negatieve ‘setback’ wat ervoor zorgt dat je je weg laat leiden van je doel. Duckworth gaat ervan uit dat als je echt iets wil, je daarvoor alles aan de kant wil en kunt zetten. Ik denk dat ze daarmee wel gelijk heeft, omdat iemand die alles opzij zet om een bepaald doel te realiseren, dit doel eerder zal behalen dan iemand die zich ook op andere dingen richt. De vraag is echter of deze gritty persoon zichzelf door zijn harde werken niet voorbij loopt: er is namelijk een sterke correlatie tussen veel werken en burnout, hartaanvallen en stress.
Misschien ligt de kern van het probleem wel in de beperkte definitie van succes die dit soort theorieën -en ook onze samenleving- erop na houden. Succes wordt gezien als ‘beter presteren dan anderen’ en wordt louter bepaald op basis van (?prestatie- en) economische parameters. Een succesvol mens zijn is echter veel breder dan dit. Alasdair MacIntyre wees in zijn boek After Virtue al op het probleem van de gesegmenteerde mens die geconfronteerd wordt met verschillende delen van zichzelf die elk een ander moreel verwachtingspatroon vereisen. Dit leidt volgens MacIntyre onherroepelijk tot de ‘liquidatie van het zelf’ (1984:205).
Het leven is meer dan het enkel opvoeren van de snelheid ervan. Het leven is inderdaad, zoals Duckworth zegt, geen sprint. Maar het leven als een marathon te zien lijkt mij, nog meer dan een sprint, dodelijk vermoeiend. Duckworth’s meritocratische theorie klinkt aanlokkelijk, maar blijkt bij nader inzien de verheerlijking te zijn van de ratrace van de hyperkapitalistische samenleving. Wel goed voor de samenleving, maar niet voor het individu.
Referenties
- Sanne Riepema, de Volkskrant, “Van hard werken ga je dood”.
- Alaisdair MacIntyre, After Virtue, 1984, Notre Dame: University of Notre Dame press.
- Alain de Botton, TED Talk: “A kinder. gentler philosophy of success”
- Angela Duckworth, TED Talk: “Grit: the power of passion and perseverance”.
- Galibert, Jean-Paul, Suicide et Sacrifice, 2012, Lignes.
- Test you grittyness, http://angeladuckworth.com/grit-scale/
Geef als eerste een reactie