Veel mensen zullen bij een land als India niet direct denken aan jodendom en joodse gemeenschappen. Terwijl India een rijke geschiedenis heeft als het gaat om joden!
Hoewel het aantal joden in India na de oprichting van de staat Israël in 1948 drastisch is verminderd, kent het land toch nog steeds een kleine maar zeer diverse joodse gemeenschap. De drie meest bekende zijn: de Kochi-joden, de Bene Israel-gemeenschap en de Baghdadi-joden. Naar schatting zouden er op dit moment nog ongeveer 5000 joden in India zijn, waarvan de meeste zich bevinden in de deelstaat Maharahstra.
Interessant is ook dat in tegenstelling tot Europa en het Midden-Oosten, joden op het subcontinent nauwelijks te maken hebben gehad met vervolgingen. De enige bekende situatie waarbij joden vervolgd werden, was toen de Portugezen in de 16e eeuw in Goa de macht kregen en de inquisitie hadden ingevoerd.
De focus in dit artikel ligt op de joodse gemeenschap in Kochi, een stad in de zuidelijke deelstaat Kerala. Allereerst wordt een korte schets gegeven van de geschiedenis van de joodse gemeenschap in Kochi. Vervolgens zal ingezoomd worden op de relatie tussen joden en moslims. Wat maakt de joodse gemeenschap van Kochi in India nou eigenlijk zo interessant om kennis van te nemen en hoe is de relatie tussen joden en moslims in Kochi te typeren?
Kochi-joden
De Joodse gemeenschap in Kochi bestaat uit twee stromingen: de Malabari-joden en de Pardesi-joden (Pardesi refereert naar ‘buitenlander’). De Malabari-joden worden ook wel getypeerd als ‘de zwarte joden’ vanwege hun donkere huidskleur. Zij zouden mogelijk op het Indiase subcontinent gearriveerd zijn ten tijde van Koning Salomon. De Pardesi-joden zijn Sefardische joden[1]; zij zouden mogelijk gearriveerd zijn in Kochi in de 16e eeuw na Christus, nadat Joden in Spanje en Portugal te maken kregen met de inquisitie. Deze groep joden worden ook wel getypeerd als ‘de witte joden’ vanwege hun lichte huidskleur.
Aangenomen wordt dat de Malabari-joden de oudste joodse gemeenschap is op het Indiase subcontinent. Volgens emeritus hoogleraar Religiewetenschappen van de Florida International University, Nathan Katz, zijn er bewijzen dat de eerste joden al sinds de negende eeuw voor Christus voet hebben gezet op het subcontinent.[2] In de afgelopen jaren worden er ook steeds meer nieuwe ontdekkingen gedaan, bijvoorbeeld de recent ontdekte joodse begraafplaatsen in de tuin van en door historicus en milieubeschermer Abraham Benhur in Kerala.[3]
De splitsing tussen de Malabari en Pardesi Joden in Kochi
De gemeenschap van Malabari-joden in Kochi bestaat uit ongeveer 30 mensen en de Pardesi-joodse gemeenschap bestaat uit een kleine zestal mensen. Hoewel joden in Kochi niet te maken hebben gehad met vervolgingen, zijn velen geëmigreerd naar Israël in de jaren ’50 en ’60 van de 20e eeuw.[4]
Discriminatie op basis van huidskleur was en is nog steeds een probleem wanneer het gaat over de Malabari- en Pardesi-joden. Elias Josephai (61) – ook wel bekend als ‘Babu’ – de onofficiële leider van de Malabari-joden en de huisbewaarder van een synagoge – sprak over dit probleem in Kochi in een artikel van Asia Times[5] en in Haaretz.[6]
De reden dat er twee joodse stromingen zijn in Kochi heeft te maken met een meningsverschil of beter gezegd een verschillend perspectief op de historie van joden in Kochi. De Pardesi-joden, die in de 16e eeuw uit Spanje, Portugal en Holland naar Kochi waren gevlucht, claimden dat zij de eerste joden in Kochi waren. Daarmee gaven de Pardesi-joden aan dat zij de Malabari-joden niet als joden erkenden. De Malabari-joden claimden daarentegen dat zij afstamden van de eerste joden die gearriveerd zouden zijn op het subcontinent ten tijde van Koning Salomon, ruim 2000 jaar geleden. De spanningen tussen deze twee joodse stromingen is tot op de dag van vandaag terug te zien: zo zijn intra-religieuze huwelijken vrij zeldzaam en vertelt Josephai in het artikel van Haaretz het volgende:
“A trained kosher butcher, he (Josephai) says he refuses to ‘cut chicken’ for the tiny white Jewish community, referring to Cohen and her neighbors. They reject him; he rejects them.”
In die zin is er nog werk te verzetten als het gaat om een onderling harmonieuze relatie tussen deze twee joodse gemeenschappen.
Behoud van joodse cultuur en religie door en met Moslims
Zoals eerder aangegeven, is het aantal joden in Kochi enorm afgenomen sinds de grote migraties in de jaren ’50 en 60 van de 20e eeuw. De meeste joden uit Kochi vertrokken naar Israël. Anderen vertrokken naar Canada, Australië en de Verenigde Staten. Er waren acht synagogen in de deelstaat Kerala, waarvan op dit moment nog maar één functioneert: de synagoge van de Pardesi-joden in de stad Kochi.
Opvallend is dat met name moslims in Kerala een belangrijke rol hebben gespeeld en nog steeds spelen voor het behoud van de joodse cultuur en religie in India. De oudste joodse persoon in Kochi is de 94-jarige vrouw Sarah Cohen, een Pardesi-joodse vrouw. Twee mensen met een islamitische achtergrond: Thaha Ibrahim (46) en zijn vrouw Jasmine (44), dragen zorg voor Sarah.
De relatie tussen Sarah en Ibrahim gaat terug naar de vriendschappelijke relatie tussen Ibrahims vader en Sarah en haar man Jacob. Ibrahims vader was een kleermaker en hielp Sarah met het maken van jurken. Ibrahim, die later zijn eigen zaak begon met het verkopen van kaarten en souvenirs, kreeg daardoor een bijzondere band met Jacob. Jacob fungeerde namelijk als vriend en mentor. Toen Jacob op sterven lag, beloofde Ibrahim dat hij zorg zou dragen voor Sarah alsof het zijn eigen moeder was. Het gesprek liep als volgt:
“My Sarah is alone and she doesn’t have any children, you have to take care of her like her son,” vertelde Jacob. Ibrahim vertelde over zijn laatste gesprek met Jacob: “Yes, I still keep my word and take care of her like my own mother. She is more than a mother to me even though I address her [as] ‘Sarah Auntie’ and I spend more of my time with Sarah Auntie than even my own family.” Wat Ibrahims reden is om zorg te dragen voor Sarah, is volgens hem heel simpel: “Because I am a Muslim, my religion taught me so.” [7]
De 28-jarige Thoufeek Zakriya (moslim) heeft evenals zijn vriend Ibrahim in de loop der jaren een bijzondere band opgebouwd met Sarah Cohen. Zakriya is chef-kok van beroep en werkzaam in Dubai. Daarnaast is hij een kalligrafie-tekenaar met een interesse voor de Arabische en Hebreeuwse taal en de joodse geschiedenis in Malabar (kustgebied in de deelstaat Kerala). De aanraking met en interesse in de joodse geschiedenis en de Hebreeuwse taal begon al op jonge leeftijd voor Zakriya. Zijn vader nam hem naar een de ‘Joodse Stad’ in Kochi, waar hij werd uitgenodigd om binnen te komen bij de Pardesi-synagoge. Op zestienjarige leeftijd heeft Zakriya zichzelf de Hebreeuwse taal leren lezen en schrijven. Hoewel hij een devoot moslim is, ziet hij geen probleem in zijn interesse in bestudering van de joodse cultuur en het maken van joodse kalligrafie.
Zakriya had Cohen ontmoet toen hij een vriend meenam naar de ‘Joodse Stad’ in Kochi. Hij (Zakriya) vertelde over zijn passie voor joodse kalligrafie aan Cohen. Toen Cohen de werken van Zakriya zag, was zij op een positieve manier verwonderd. Cohen nodigde Zakriya uit voor een kopje thee in haar winkel. Daarna zouden er veel ontmoetingen tussen de twee volgen. Er werden gesprekken gevoerd over verschillende onderwerpen, variërend van voeding en joodse eetvoorschriften tot verhalen over de joodse gemeenschap in Kochin. Zodoende kreeg Zakriya op een bijzondere manier de mogelijkheid om kennis te maken met de joodse geschiedenis van Kochin.[8] Wanneer Thoufeek het heeft over joden in Kochi, zegt hij het volgende: “We are brothers” en over zijn relatie met Sarah zegt hij: “Sarah is my jewish grandmother, and I am her Muslim grandson”.[9]
Voor zowel Ibrahim als Zakriya geldt dat zij van mening zijn dat wanneer moslims en joden over elkaars cultuur en religie leren, er meer begrip voor elkaar kan komen. Voor zowel Ibrahim als Zakriya geldt dat zij joden niet als een vijand beschouwen, maar als vrienden of beter gezegd broeders en zusters…familie!
De verhalen van Ibrahim en Thoufeek kunnen zorgen voor inspiratie en lessen over hoe het ook kan tussen joden en moslims. Een belangrijke reden dat joden en moslims vreedzaam in Kochi kunnen samenleven, lijkt te komen door het niet importeren van de problemen in het Midden-Oosten. Wellicht dat de belangrijkste voorwaarde is dat joden en moslims in Kochi zo vreedzaam als broeders en zusters met elkaar kunnen samenleven…
Voor degenen die na het lezen van dit artikel geïnteresseerd zijn in de joodse gemeenschap in Kochi, zijn hieronder twee korte documentaires over de gemeenschap.
Synagogueinte Naatil – A Documentary about the Jews in Cochin (Malayalam gesproken, Engels ondertiteld)
https://www.youtube.com/watch?v=5zMAT4S22Zk%20
Preserving what’s left of a once-thriving Jewish community in India (Engels gesproken).
https://www.youtube.com/watch?v=q69iM7LXVM4%20
Noten
[1] http://www.charlotte-salomon.nl/cultuur-en-geschiedenis/woordenlijst/s/sefardische-joden
[2] http://www.tabletmag.com/jewish-life-and-religion/196124/pillars-of-cochin-community
[3] https://www.youtube.com/watch?v=35q8MEDOwXI (Ancient Jewish Burial Chambers From 300 BC In A Backyard In Kerala | Unique Stories from India)
[4] http://www.firstpost.com/living/indian-jews-this-little-known-minority-community-has-a-rich-heritage-2855590.html
[5] http://www.atimes.com/article/spirits-high-kerala-synagogues-future/
[6] http://www.haaretz.com/jewish/features/.premium-1.711807
[7] http://www.tabletmag.com/jewish-life-and-religion/196124/pillars-of-cochin-community
[8] http://newvoices.org/2013/02/24/among-indian-jews-a-muslim-finds-calligraphy-and-kinship/
[9] http://www.tabletmag.com/jewish-life-and-religion/196124/pillars-of-cochin-community
Geef als eerste een reactie